Pielęgnacja kikuta pępowinowego

Każda świeżo upieczona mama będąc jeszcze w szpitalu zastanawia się czy poradzi sobie z pielęgnacją swojego nowo narodzonego dziecka. Największe obawy wzbudza kikut pępowinowy, który w momencie opuszczania szpitalnych murów nie jest jeszcze całkowicie zagojony. Rodzice martwią się faktem, że kikut będzie musiał zasuszyć się i odpaść pod ich okiem. Pielęgnacja wydaje im się skomplikowania i nastręcza wielu trudności.

CZYM JEST KIKUT PĘPOWINOWY ?

Kikut pępowinowy to pozostałość po sieci naczyń krwionośnych, które podczas ciąży łączyły ciało dziecka z łożyskiem mamy. Pępowiną do organizmu rozwijającego się płodu dostarczany był pokarm, składniki odżywcze oraz tlen a usuwane produkty przemiany materii.

JAK POWSTAJE KIKUT PĘPOWINOWY ?

Po porodzie położna zaciska na pępowinie dwie plastikowe klamerki. Jedną około 2 cm od powierzchni brzuszka noworodka oraz drugą 2 cm od pierwszej klamerki. W przestrzeni między zaciskami wykonuje cięcie jałowymi nożyczkami, a kikut pępowinowy zabezpiecza jałowym gazikiem.

Podczas pierwszych godzin po urodzeniu się dziecka kikut pępowinowy ma kolor biało – niebieski, jest wilgotny i można zauważyć na nim przebijające naczynia krwionośne. W ciągu następnych 24 godzin kikut obkurcza się i zmienia kolor na żółtobrązowy, a następnie czarnobrązowy.

Gdy noworodek wychodzi z mamą do domu, z kikuta pępowinowego powinie zostać ściągnięty plastikowy zacisk.

HIGIENA PĘPKA

Jeszcze w roku 2010 w Polsce do pielęgnacji kikuta pępowinowego stosowano alkohol etylowy czyli 70 % spirytus, ponieważ ma on działanie antybakteryjne. Alkohol jednak drażni skórę dziecka i może być toksyczny. Wytyczne dotyczące pielęgnacji kikuta pępowinowego zmieniły się w roku 2010, gdy Krajowy Konsultant ds. Neonatologii opublikował ich treść zgodną z wytycznymi WHO . Według Światowej Organizacji Zdrowia należy stosować tzw. suchą pielęgnację kikuta pępowinowego.

Podczas oczyszczania kikuta pępowinowego powinno używać się jałowych gazików. Można również zakupić w aptece specjalne nasączone gaziki lub płyn odkażający w sprayu np. Octenisept.

1. Przygotuj jałowe waciki, spray odkażający oraz patyczki do uszu (te dla dorosłych)

2. Spryskaj płynem odkażającym kikut pępowinowy

3. Podważ kikut i patyczkiem do uszu zbierz nadmiar sprayu z miejsca przyczepu pępowiny.

4. Osusz wacikiem pozostałość po pępowinie i skórę wokół pępka

Odpowiednia higiena pępka jest bardzo istotna ze względu na to, iż miejsce przyczepu pępowiny jest doskonałym siedliskiem dla bakterii. Okolica pępka oraz zasuszająca się pępowina powinny być zawsze czyste i suche.

Podczas pielęgnacji kikuta pępowinowego nie należy stosować kremów, posypek ani pudru. Nie zaleca się także stosowania gencjany, która barwiąc przemywane miejsca na fioletowo utrudnia lub wręcz uniemożliwia ocenę stanu zagojenia pępka.

O CZYM PAMIĘTAĆ ?

Pod żadnym pozorem nie powinno się samemu odrywać kikuta pępowinowego, nawet wtedy gdy długo nie odpada. Takie działanie może spowodować infekcję lub krwawienie.

Podczas kapeli maluszka powinno nalewać się mniej wody, tak by kikut pępowinowy nie był specjalnie moczony. Jeżeli jednak pępek się zamoczy wystarczy go osuszyć i zdezynfekować.

Należy również zwrócić uwagę, aby kikut pępowinowy nie był uciskany ani podrażniany. W tym celu podczas przewijania trzeba odwijać górny brzeg pieluszki tak, aby nie przykrywał kikuta pępowinowego. To zapobiegnie podrażnieniom oraz zapewni stały dopływ powietrza, co przyspieszy gojenie i sprawi, że kikut bez problemu odpadnie.

Kikuta pępowinowego nie powinno się zalepiać plastrem czy szczelnym opatrunkiem. Wystarczy, że będzie przykryty jałowym gazikiem.

Na własną rękę nie należy również smarować kikuta maściami i kremami. Antybiotyk w maści może zalecić tylko lekarz.

KIEDY UDAĆ SIĘ DO LEKARZA ?

Jeśli kikut pępowinowy nie odpadnie samoistnie do momentu ukończenia 15 doby życia noworodka należy skontaktować się z pediatrą, w celu znalezienia przyczyny problemu. Nie jest to poważne zaburzenie, które zazwyczaj wiąże się z :

- małą masą urodzeniową dziecka lub porodem przedwczesnym

- porodem ukończonym poprzez cięcie cesarskiego

- stosowaniem środków na bazie spirytusu do pielęgnacji kikuta pępowinowego

- zaburzeniem funkcji białych krwinek lub wadą wrodzoną – przetrwałym przewodem łączącym pępek z pęcherzem moczowym (zdarza się rzadko)

Jeżeli zauważysz tkankę o nierównej powierzchni, która będzie pokrywała kikut pępowiny (także w miejscu po jego odpadnięciu) to zwykle ziarnina pępka. Zgłoś się do lekarza, przepisze receptę na środki ograniczające rozrost tkanki.

Wydzielina ropna, surowicza lub krwista, której towarzyszy wyraźne zaczerwienienie, obrzęk skóry i ocieplenie tej okolicy jest objawem zapalenia około pępkowego. Stan ten wymaga natychmiastowej interwencji lekarza oraz leczenia antybiotykiem.

Powodem zgłoszenia się do lekarza powinno być również obfite krwawienie z pępka, które może świadczyć o zaburzeniach krzepnięcia krwi u maluszka. Potrzebne będzie wykonanie badań laboratoryjnych, które zaleci pediatra.